Witamina D w ciąży

Ginekolodzy zalecają ciężarnym przyjmowanie kilku suplementów diety. Jednym z nich jest witamina D. Ma ona bardzo duże znaczenie dla rozwijającego się płodu. Choć możemy ją dostarczyć wraz z promieniami słonecznymi, z uwagi na współczesny styl życia, zakłada się niedobór tej witaminy u każdego z nas.

Witamina D – funkcje

Witaminą D określa się wszystkie związki, które działają przeciwkrzywicznie. Za najważniejszą uważa się witaminę D2 (ergokalcyferol) oraz witaminę D3 (cholekalcyferol). Receptory witaminy D znajdują się niemal we wszystkich tkankach i komórkach organizmu człowieka. Witamina D pełni w organizmie bardzo wiele funkcji.  Do najważniejszych należą:

• regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej,
• kontrola mineralizacji kości i zębów,
• utrzymywanie stałego stężenia wapnia i fosforu w surowicy, co zapobiega demineralizacji kości.

Witamina D dostarczana jest do organizmu przede wszystkim dzięki promieniowaniu słonecznemu. Aż 90% ludzkiego zapotrzebowania  na tę witaminę syntezowane jest z promieniowania UV. Z pożywieniem dostarczamy bardzo niewielkie ilości tej witaminy. Najwięcej witaminy D znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, przede wszystkim rybach, tłuszczu i mięsie. Produkty roślinne nie zawierają witaminy D. Wyjątek stanowią grzyby. To, ile potrzebujemy tej witaminy zależy od tego ile nasza skóra jest w stanie jej wytworzyć pod wpływem promieniowania UV oraz od wzajemnego stosunku wapnia i fosforu w diecie.

Niedobór witaminy D

Gdy organizm intensywnie rośnie (np. w wieku dziecięcym), niedobory witaminy D mogą powodować krzywicę. U dorosłych natomiast zbyt niski poziom witaminy D prowadzi do rozmiękczania i zwiększenie podatności na złamania.

Nadmiar witaminy D

Nadmiar witaminy D z kolei prowadzi do uwalniania wapnia z kości i stałego zwiększania jego stężenia we krwi. To z kolei prowadzi do zwapnienia tkanek miękkich np. nerek. Przedawkowanie witaminy D (podczas suplementacji) objawiać się może: zwiększoną masą ciała, osłabieniem mięśni bólem stawów, brakiem apetytu, zwiększoną ilością wydalanego wapnia w moczu. Co ciekawe, nawet wielogodzinna ekspozycja na promienie słoneczne, nie spowoduje przedawkowania tej witaminy. Nadmiar witaminy D jest magazynowy w tkance tłuszczowej i uwalniany w sytuacji, kiedy nie ma ekspozycji na światło słoneczne.

Z założenia przyjmuje się, że wszyscy mieszkańcy Polski mają niedobór witaminy D. Możliwość syntezy skórnej istnieje tylko między kwietniem a wrześniem. Przy czym, by taka ekspozycja się “liczyła” należy spędzić na słońcu minimum 15 minut w godzinach 10-15:00, bez stosowania filtrów przeciwsłonecznych, z odsłoniętymi ramionami i częściowo nogami. Analizując jednak tryb życia Polaków i ich obawę przed nowotworami, a w konsekwencji częstsze stosowanie kremów z filtrem, przyjmuje się, że nie jesteśmy w stanie dostarczyć dostatecznej ilości witaminy D ze słońca do organizmu na przestrzeni roku.

Witamina D – ciąża i karmienie piersią

Zgodnie z polskimi wytycznymi z 2009 roku, kobieta planująca ciążę powinna zapewnić organizmowi odpowiedni poziom witaminy D. Suplementację należy prowadzić od II trymestru ciąży w dawce 800-1000 IU/dobę. Ginekolodzy przepisują także preparaty zawierające 2000 IU. Dlaczego jest to ważne? Niedobór witaminy D u ciężarnej może prowadzić do cukrzycy ciążowej, stanu przedrzucawkowego, rzucawki i bakteryjnego zapalenia pochwy. Noworodki urodzone przez te panie zaś obciążone są ryzykiem drgawek z powodu zbyt niskiego stężenia wapnia we krwi oraz nieprawidłowościami w budowie układu kostnego. Dziecko urodzone z niedoborem witaminy D może mieć w późniejszym życiu problem ze zmniejszoną masą kostną, krzywicą, astmą, cukrzycą, czy szkliwem na zębach, a także może mieć zwiększoną podatność na złamania, choroby autoimmunologiczne, metaboliczne, nowotworowe, czy układu krążenia.

Warto odnotować, że Amerykański Instytut Medycyny w 2010 roku przygotował raport dotyczący zalecanych dawek witaminy D i wapnia w ciąży. Ustalono, że maksymalną bezpieczną dawką witaminy D jest 4000 IU/dobę. Ryzyko działań niepożądanych wzrasta powyżej tej dawki, zwłaszcza gdy stosuje się równocześnie suplementację wapnia.

Po porodzie zaleca się podawanie dziecku 400 IU/dobę witaminy D przez pierwsze pół roku życia. Potem 600 IU/dobę, po roku 800 IU/dobę. Mieszanki mlekozastępcze zazwyczaj zawierają w składzie dodatek tej witaminy i nie wymagają dodatkowej suplementacji.